O concello de Taramundi atópase situado na parte máis occidental do Principado de Asturias lindando xa con Galicia.
Ten forma alongada de norte a sur e conta cunha extensión de 82,16 quilómetros cadrados, dentro da que se reparten numerosos núcleos de poboación, terras de labor e monte baixo e alto, con espacios forestais de bosque autóctono, compostos por carballo, castañeiro e bidueiro, polo sur e oeste, formando as grandes masas das Veigas, Os Teixois, Bres e Turía, mentres que, cara á parte máis setentrional habitan o piñeiro e o eucalipto.
En canto á división eclesiástica, está composto por catro parroquias: San Martín de Taramundi, San Julián de Ouria, San Pedro de Bres e Nosa Señora das Neves das Veigas.
Dotado dun importante patrimonio cultural e natural, forma parte da Comarca Oscos-Eo, recentemente declarada Reserva da Biosfera, xunto coas Terras de Burón, en Galicia.
A paisaxe está configurada por un relevo accidentado, con altas mesetas e fondos vales, acadando a súa maior altitude na Serra de Ouroso (co Pico de Ouroso, a 1015 m., e o Pico do Outeiro no Campo do Abrégo, con 1033 m.), pola parte oriental, que á vez serve de límite con Vilanova de Oscos e de divisoria entre as cuncas dos ríos Eo e Navia, vertendo as súas augas á marxe dereita do Eo os numerosos ríos, arroios e torrenteiras do concello, que atopa os seus vales máis fondos nos ríos Caabreira, Ouria e Turía, sendo cara ó tramo medio do río de Ouria (onde descende a menos de 100 m.) a cota máis baixa do seu territorio.
Estes ríos moveron, coa súa forza hidráulica, gran cantidade de muiños, mazos, batáns, moas de afiar e centrais eléctricas, dos que quedan algunhas mostras como exemplo dun patrimonio material que foi empregado, até fai pouco, nas cotiáns labouras e actividades agropecuarias locais.
Na zona existiu tradicionalmente unha economía rural baseada no autoconsumo, con maior dedicación á agricultura que á gandaría, pero na década dos anos 60 do século pasado comeza a despegar lentamente unha nova economía baseada na gandaría, diversificada entre a produción de carne e leite.
Dende, polo menos, finais do século XVI, tivo lugar un importante movemento preindustrial en torno á redución e transformación artesá do ferro, cuxos beneficios alcanzaron a gran parte da poboación, non soamente nos empregos directos, senón tamén naqueles indirectos que afectaban a un número maior de persoas, como eran os carboeiros, arrieiros, mineiros, taberneiros, etc., que alternaban este tipo de traballo, do que obtiñan uns ingresos directos en metálico, co seu oficio tradicional de labradores do campo.
Esta industria artesanal mantívose ata a actualidade en Taramundi a base de pequena empresa familiar adicada á elaboración de coitelos e navallas, que permitío o beneficio económico en distinto grado segundo a especialización.
Cara a finais do século pasado créanse algunhas empresas transformadoras do leite e comeza a adquirir certo peso, como nova fonte de ingresos, o sector terciario co asentamento dunha rede de servizos de turismo rural, como consecuencia dunha experiencia pioneira levada a cabo en 1984 como forma de desenvoltura integral no medio rural.
En canto ó idioma, fálase o galego, un galego que vai derivando pola parte oriental ata achegarse ó galego-asturiano proposto por Dámaso Alonso para a zona comprendida entre os Ríos Navia e Eo.
Do mesmo xeito que nos municipios limítrofes, a historia de Taramundi remóntase ó neolítico, atopándose na parte sur a maior concentración de campos de túmulos funerarios do concello (chamados aquí modornas ou modorras), feitos polos primeiros agricultores e gandeiros, os máis antigos poboadores da comarca, que se atopan preto dos cumes da Serra de Ouroso, e polos montes de Pereira, Navallo e Turía, seguindo cara a Santalla por Pousadoiro.
Da época castrexa, quedan restos de varios castros, entre os que destacan o Castro de Ouria e Os Castros, na propia Vila de Taramundi, en fase de excavación e onde se acharon importantes obxectos, como o puñal de antenas.
Durante a época romana, formou parte do Convento Xurídico Lucense, cuxo principal atractivo para os invasores residiu na riqueza aurífera do occidente asturiano, chegando a explotar a mina das Furadas de Silvallá, entre outras.
Ouroso, Ouria e As Furadas son topónimos que recordan as labores mineiras relacionadas coa extracción de ouro na época romana, ós cales se engade o nome do río que baixa de Bres, hoxe nomeado Caabreira, e a mediados do XVIII como río do Ouro, río de Louro ou Riodelouro, conservándose na actualidade o topónimo de Río do Ouro, ou Río do Louro, localizado no actual Mazonovo.
Na Alta Idade Media, Taramundi formaba parte da obispalía de Castropol, un territorio tamén chamado “Terra de Ribadeo”.
Esta rexión fora doada en 1154 por Alfonso VII á Mitra ovetense, baixo a cal se mantivo ata que en 1584, coa desamortización en tempos de Felipe II, alcanzou a redención xurisdicional, xunto cos concellos de Santalla e Samartín.
O espazo que ocupa o actual concello de Taramundi, estaba dividido a mediados do século XVIII en dous territorios: o Concello de Taramundi (coas parroquias de Ouria e San Martín Taramundi) e o Coto da Veiga da Sarza, propiedade dos Bermúdez Becerra y Castropol, fundado a finais do XVI por Gonzalo Bermúdez e a súa dona.
Para más información sobre o concello de Taramundi, pode consultarse o seguinte enlace web:
